OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE TÜRK SİYASAL KÜLTÜRÜ VE BÜROKRASİSİNDE ÇEVRE-MERKEZ ANALİZİ

Arş.Gör. Mustafa DEMİRKOL

ÖZ

“Türk siyasal kültüründe Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Çevre - Merkez Analizi” isimli bu çalışmanın amacı Osmanlı Devleti ve onun bir anlamda evrimleşmiş hali olan Türkiye Cumhuriyeti’ndeki siyasal durum ve mücadelelerin en önemli etkenlerinden biri olarak çevre - merkez ilişkisinin bulunduğunu ortaya koymaktır. Çevre ve merkez ilişkilerinin Türk siyasal yaşamı üzerindeki etkilerine dair yazıları bulunan Şerif Mardin, Frank Tachau gibi isimlere göre, elitlerin hâkim olduğu bir merkez vardır ve bu merkez çevredeki unsurların, yani sıradan vatandaşın, kendisine doğru olan hareketini engellemeye çalışır (http://www.anlayis.net/makaleGoster.aspx?dergiid=60&makaleid=1218, 25 Aralık 2012 tarihinde erişildi). Çoğu akademisyen ya da gözlemciye göre işte tam olarak da sorunlar bu noktada başlamaktadır. Çünkü, devlet düzeneğinde çevre ve merkez arasında bir denge olması gerekirken Türk siyasal kültürü ve devlet geleneğinde tam aksine herbirinin birbirine karşı üstünlük kurma çabası gözlemlenmektedir. Her ne kadar genelde kazanan tarafın merkez olduğu gözle görülen bir gerçeklik teşkil etse de bu karşılıklı üstünlük kurma çabası zaman zaman cumhuriyet döneminde atanmışlar ile seçilmişler; bürokratlar ile burjuvazi arasında ortaya çıkarken, zaman zaman ise osmanlı döneminde sultan ile ayan; seçkin bürokratlar ile teba arasında meydana geldiği gözlemlenmektedir. Bu çalışmanın bir diğer amacı da, konuyla ilgili örneklerin irdelenerek konunun açıklığa kavuşturulmasıdır.

ABSTRACT

Purpose of this study is to prove the effect of center and periphery is the most known reason of the political structure and political struggles in Turkish political culture and state tradition, from Ottoman to Republic. According to some authors like Şerif Mardin and Frank Tachau who interested in the effect of center-periphery in Turkish political structure and state tradition, there is a center which has been captured by some elitist in Turkey. And these elitist persons prevent to the others in periphery. As most of the academician or observer mentioned, the problem in Turkish political life starts at that point. Each side (center-periphery) try to surpass the other. Appointed officers and elected representatives, bureaucrats and bourgeoisie, sultan and his national subject. And the other purpose of this study is to explain the issue with the examples from history.